Falsafa nidhana nyeti sana katika
maissha na utamaduni wa wabantu waishio
katika bara la Afrika. Katika kujadili swali hili tutaanza kujadili dhana za
Falsafa jinsi ilivyoelezwa na wataalamu mbalimbali, tutaleleza maana ya miiko
jinsi ilivyoelezwa na vyanzo mbalimbali, tutaeleza historia fupi ya wilaya ya
Ukerewe, tutaeleza kiini cha swali letu ambapo tutakeleza miiko mbalimbali
ambayo inapatikana katika kabila la Wakerewe na hatimaye tutahitimisha kwa
kutoa tathimini ya miiko hiyo kwa sasa jinsi inavyochukuliwa. Tuanze kwa
kuziangalia maana mbalimbali za Falsafa jinsi ilivyojadiliwa na wataalamu
mbalimbali kama ifuatavyo;
http://sw.wikipedia.org/wiki/Falsafa Falsafa ni jaribio la kuelewa
na kueleza ulimwengu
kwa kutumia akili inayofuata njia ya mantiki kwa kuchunguza mambo kama kuweko
na kutokuweko, ukweli, ujuzi,
uzuri, mema na mabaya, lugha,
haki na mengine yoyote.
http://pengotz.blogspot.com/2007/12/falsafa-ya-elimu-tanzania.html wanaeleza kuwa,
falsafa ni taaluma inayojishughulisha na kutafuta ukweli wa jambo kwa njia ya
kutafakar.
Kwa ujumla tunaweza kuseama kuwa, Falsafa ni tawi la sanaa ambalo
linajishughulisha na kutafuta ukweli wa mambo jinsi yalivyo kwa njia ya fikra
na tafakuri za hali ya juu juu ya mambo hayo ambayo ni ukweli, mantiki, kuwepo
na kutokuwepo kwa mambo.
Baada ya kueleza maana ya Falsafa jinsi ilivyoelezwa hapo juu sasa
tuziangalie maana za miiko jinsi
zilivyojadiliwa navyanzo mbalimbali kama ifuatavyo;
en.wikipedia.org/wiki/Taboo Miiko ni makatazo makali ya matendo yaliyo
katika imani ya tabia ambayo pengine ni takatifu sana au laana sana kwa mtu
binafsi wa kawaida kufanya chini ya tishio ya adhabu isyo ya kawaida. (tafsiri
yetu)
www.wisegeek.com/what-is-a-taboo.htm Mwiko ni kukataza dhidi ya shughuli fulani, kwa kawaida mizizi katika
imani za kitamaduni au maadili. Vitu, watu, na maeneo pia
inaweza kama mwiko ilivyoelezwa,
kwa maana ya kuwa wao ni haramu au kwamba sheria
maalum zinazowazunguka wao.
www.oxforddictionaries.com/definition/english/taboo
Miiko kijamii au kidini
na desturi ni kukataza au kuzuia vitendo fulani au akipinga kushirikiana na mtu
fulani, mahali, au jambo.
Hivyo, miiko ni makatazo ambayo jamii huyaweka na kuyatilia adhabu kali
kwa mtu yeyote ambaye angeweza kukaidi maagizo hayo.
Baada ya kumaliza kueleza maana ya miiko sasa tuiangalie historia ya
wilaya ya Ukerewe ambamo ndimo miiko yetu tuliyoijadili ndimo
ilimotoka kama ifuatavyo;
https://envaya.org/lakevictoriachildren_lvc/history wanaeleza kuwa, Ukerewe ni kisiwa kubwa katika Ziwa
Victoria ambacho ni kubwa ya kitropiki na ni cha pili kwa ukubwa katika maziwa yenye maji baridi duniani. Kisiwa hiki kina ukubwa wa eneo la
6400 km2. nchi kavu ina 640 km2 ni nchi na wengine 5760 km2 ni maji ya
Ziwa Victoria Kuna visiwa 38 kisiwani Ukerewe kambapo makao makuu yake ni
wilaya ya Nansio . Kati ya visiwa 38,
visiwa 15 ni ya kudumu na hutumika kwa makazi wakati vinavyobaki hutumika kama
makazi yamda kwa wavuvi . Wilaya iko kusini mwa Wilaya Ilemela na Magu.
Mashariki kuna Wilaya Bunda na Musoma
katika Mkoa wa Mara, kwa kusini magharibi inapakana na Wilaya ya Sengerema, kwa
magharibi mkoa wa Kagera na kaskazini Jamhuri ya Kenya na Uganda
baada ya kumaliza kueleza historia ya
wilaya ya ukerewe ifuatayo ni miiko inayopatikana katika wilaya ya ukerewe
katika kabila la wakerewe.
1)
Nimarufuku kwa mtoto wa kiume kukaa
jikoni, maana yake ni kuwa, nguo za mama yake zinaweza kuvuka akaona uchi wa
mama yake. Lakini maana yake halisi ni kuwa kama mtoto wa kiume angekaa jikoni
angeliweza kuunguo
2)
Nimarufuku kuua chatu. Maana yake kwani
ni unauugua bila kupona na hadi kufa. Lakini ni kwamba chatu alikuwa amefugwa
na mtemi wa wakerewe.
3)
Nimarufuku mwanamke kutaja baba mkwe
wake kwa jina lake au jina linalofanana na la baba mkwe wake. Maana yake ni
kutunza heshima na badala yake mwanamke alitafta tafsida ya jina hilo ndiopo
amuite baba mkwe wake.
4)
Nimarufuku kwa mtu yeyote kuanza
kuchimba kaburi la mtualiyefariki mwenye
magonjwa kama kifafa, kichaa mpaka ndugu
yake aanza kuchimba ndipo wengine wafuatie. Hii ikikiukwa watu hao
watauugua mpaka kufa. Na suluhu yake ni
kwamba mazindiko hufanywa ili kuhakikisha marehemu anazikwa na magonjwa yake.
5)
Nimarufuku kwa bibi harusi kukatisha
katikati ya uwanja wa kaya. Hii ni kwa sababu katikati ya uwanja ndipo baba
nyenywe nyumba alipokuwa akiotea moto kwa hiyo angeliweza kumuona akiwa uchi.
6)
Nimwiko kwa mwanamke aliyeolewa kula na
baba mkwe wake meza moja. Hii ilikuwa ni
kwa sababu wanaume wanakula haraka na wanawake wanakula taratibu hivyo
waliogopa mkwe wao kutokushiba.
7)
Nimwiko kwa mwanamke kula nyama ya kuku
au mayai yake kwa kuogopa kuwa watoto wangekuwa na tabia za kula kila kaya.
Lakini maana yake ya ndani ni kuwa; kwakuwa wakerewe ni wafugaji wa kuku kwahiyo waliogopa kuku wao kumalizwa
na mama wakati wa ujauzito.
8)
Nimarufuku kwa mtoto yeyote kukalia kinu kama akikalia kinu
hatakua lakini maana yake ni kwamba ikiwa mtoto akikalia kinu angeweza kutoa
ushuzi na hatimaye kuchafua kinu ambacho ni chombo cha kutwangia nafaka.
9)
Nimarufuku kwa mwanaume kula na mama
mkwe wako. Kwani angweza kumlaza njaa lakini maana yake ni kwa nguo za mama
mkwe wake zingeweza kuanguka na kumuona uchi wake.
10)
Nimarufuku kwa wanaume katika familia
kula meza moja na wanawake kwani nguo zingaliweza kuanguka na kuwaona dada zake
na mama zake uchi. Lakini ni kwamba mwanamke anakula taratibu na mwanaume
anakula haraka haraka hivyo waliogopa kuwalaza njaa wanawake.
11)
Nimarufuku kwa mkerewe kula ndege aina
ya nfunzi kwani ataugua ugonjwa wa
kuvuka ngozi ya juu na ngozi ya ndani kuja juu. Lakini maana yake ni kuwa kwa
kuwa ndege huyo alikuwa natumika katika kufanyia shughuli za kiganga hivyo
waliogopa kuruhusu ndege hao wasilike ili wasije wakaisha mana hata upatikanaji
wake ni adimu sana.
Kwa
kuhitimisha tunaweza kutoa tathimini ya miiko hiyo na jinsi ilivyo kwa sasa.
Mpaka kufikia mwanzoni mwa miaka ya tisini miiko ilikuwa bado ina mashiko na
ilikuwa ikifanya kazi na watu waliieheshimu. Lakini baada ya kuingia kwa
maendeleo ya sayansi na teknolojia yaliyosukumwa na utandawazi miiko mingi ya
wabantu imekufa kwa kuwa mambo siku hizi yanapelekwa kizungu na kwa hali hii
kuna hatari ya miiko kufa na kupotea kabisa . hivyo juhudi za ziada
zinahitajika sana ili kuweza kuzilithisha katika vizazi vijavyo kwa kuanzisha miradi
mbalimbali ya kuandika miiko ili kuzitunza kwa mstakabali wa maisha ya baadaye.
MAREJELEO
http://pengotz.blogspot.com/2007/12/falsafa-ya-elimu-tanzania.html
imepakuliwa tarehe 13/04/2015 saa 4:48 asubuhi
en.wikipedia.org/wiki/Tabo imepakuliwa tarehe 14/04/2015
saa 2:16 usiku
http://sw.wikipedia.org/wiki/Falsafa. Imepakuliwa tarehe 13/04/2015 saa
4:18 asubuhi
Hakuna maoni:
Chapisha Maoni